Eski devirlerin birinde bilge bir devlet başkanı etrafındaki adamlara “Bir servetiniz olsa neler yapardınız?” diye fikirlerini sorar. Oradakiler hanlar, hamamlar yaparım, aşevleri yaptırırım, camiler, kütüphaneler yaptırırım, şeklinde fikirler öne sürerler. Bunları dinleyen o bilge insan “Bu dediklerinizin hepsi güzel yatırımlar fakat ben olsaydım o serveti insan yetiştirmeye kullanırdım. Çünkü iyi yetişmiş insan olduktan sonra bu dediklerinizin hepsi olur. İdeal insanlar olmadan ise, bunların hiçbiri istendiği gibi olmaz.” Der(Anonim).
Bugünün çocuğu yarının geleceği değil midir? Anne-baba olarak yapılması gereken de çocuğu en iyi şekilde yetiştirmektir. Şimdi diyebilirsiniz ki ‘senin çocuğun var mı?’ beninde sizlere vereceğim bir cevabım var o da ‘hayır’. Fakat bende bir evladım az çok anne-babanın özverisini yetiştirmesini ve nacizane bir psikolog olarak çocuklara nasıl davranılması gerektiğini bilirim.
Yaşam türlü zorluklarla dolu geçinmek, hayatı sürdürmek, aynı çatı altında yaşadığımız insanlara yetebilmek… İşte bu karmaşanın içerisinde büyür her insan. Evlatlarınız kimi zaman sizleri uykunuzdan ederler, ağlarlar, gülerler, ateşi çıktığında ne yapacağınızı şaşırırsınız. Ama geri dönüp baktığınızda tatlı birer anı olarak kalır hepsi. Çocuk zaman geçtikçe büyür ve çoğu anne şu lafı eder:“Ay bu çocuk büyüdükçe derdi de büyüyor”-“Kime çekti bilmem ki.” Cevap gayet açık aslında size çekti, anne ve babasına gördüğü hareketleri, işittiği cümleleri aslında her halinde sizlerden biraz parçalar aldı.
Çocuğun yaptığı hatalarda dönüp kendinize bakın bir yerlerde bir hata olmuştur illa ki. Etkili anne-babalık denince aklınıza baskıcılık veya dominant olmak gelmesin sakın, her şey kararında güzeldir. Çocuğunuzu korkutmayın, üzerinde baskı kurmayın bu çocuğu yalana sevk eder. O’na güvenin. Problemleri çözmek için şiddete başvurmayın ne fiziki nede psikolojik. Bu gibi durumlarda evden kaçma, şiddetle (fiziki olarak) karşılık verme, hatta intiharla karşı karşıya kalabilirsiniz.
Ailevi problemlerinizi çocuğun önünde konuşmayın ve tartışmayın. Bunun sonucundan kendini sorumlu tutabilir ve özgüven eksikliği yaşar. Bu da ileriki yaşlarda hayatında olumsuzluklara neden olabilir. Sizinle bir şeyler paylaşmak istediğinde o’nu dinleyin kendini önemsediğinizi hissetmek o’nu olumlu yönde etkiler. Her ne kadar sizden bazı huylar kapmış olsa da o’nun da kendisine ait bir kişilik yapısı olduğunu unutmayın ve o’nu anlamaya çalışın. Oyun oynamasına arkadaş edinmesine izin verin tabi çok serbest bırakmayın. Ama üzerinde baskı da kurmayın. Bu durum yetişkin bir birey olduğunda hala çocukça hareketler sergilemesine neden olabilir. Asla tutamayacağınız sözler vermeyin. Bu o’nu derinden etkiler. Çocuğunuzu ne kadar severseniz sevin kararlarınızdan emin olun. Tutarsız davranışlarınız o’nun size karşı bocalamasına hatta bu durumu size karşı kullanmasına sebep olabilir.
Çocuğunuza nasihat vermekten kaçının çünkü o davranışlarınızdan daha çok etkilenir. Hatta çoğu zaman çocukların ağzından bunlara benzer cümleler duyarız:”ama annem öyle yapıyor-babamda böyle konuşuyor.” Bu nedenden ötürü çocuğunuzun nasıl olmasını istiyorsanız sizde öyle olun. Çocuğunuzla konuşurken bağırmaktan kaçının, yumuşak bir ses tonu ve kararlı cümleler kurmanız çocuklarda daha etkili olur. Çocuğunuzu başka çocuklarla kıyaslamayın, bu durum sadece kıyaslandığı çocuğa karşı düşmanlık beslemesinden başka bir işe yaramaz. Çocuğunuzu asla aşağılamayın nasıl olsa anlamaz diye düşünmeyin çocuğunuz da sizi başkalarının yanında müşkül duruma sokabilir.
Çocuğunuza okuma alışkanlığı kazandırın özellikle 0-6 yaşları arasında bol resimli okuma, bilmece, tekerleme kitapları almanız okumasında istek uyandırır. Anne-baba olarak kararlı davranışlar sergileyin tutarsız davranışlarınız çocuğun bocalamasına sebep olur. Çocuğunuzla olabildiğince fazla vakit geçirin ve bu süre zarfında dünyayı o’nun gözünden görmeye çalışın. Asla “beni mi daha çok seviyorsun yoksa babanı mı?” (veya tam tersini) diye bir soruyu asla çocuğunuza yöneltmeyin, bu durum o’nun aklında bir karışıklık yaratabilir ve kendisini suçlu hissetmesine sebep olabilirsiniz. Öfkelendiğiniz zamanlarda hırsınızı çocuğunuzdan çıkarmayın, sakinleştiğinizde pişmanlık yaşayabilirsiniz. 
Evde huzur, anlaşma, sosyal açıdan aktiflik varsa bu durum çocuğun ergenliği daha az sıkıntılı geçirmesini sağlar. Her zaman açık sözlü olun fiziki değişikliliğinde bazı soru ve sorunlar sizi bekliyor olacak, bu gibi durumlar karşısında eğitici ve öğretici olun.
Dünyaya gelen herkes yegânedir, bir eşi daha yoktur. Çocuğunuzu sevdiğiniz kadar o’na saygı göstermeyi de ihmal etmeyin.
Son olarak şunu söylemeliyim ki; Bizler dünyaya gelirken anne-babalarımızı seçme şansımız yoktur. Fakat şimdi sorsanız tercihimizi yine sizlerden yana kullanırız. Sevginizi paylaşmaktan korkmayın, sevgi aile bağlarınızı perçinler.
Feza OKTAY
Ergenlerin
temel uğraşı özerk olduğunu hissedip ayrı kimlik-kişilikte olduğunu kendisine
ve etrafındakilere onaylatmaya ihtiyacıdır. Genellikle ilk özerklik
dönemlerinde anne-babanın kendi aralarında ki ve başkalarıyla olan
iletişimlerini taklit edip kendi bireysel özerkliği- rengini vermeye çalışır.
Ergenliğe giren gencin ilk tepkisi isyan etmektir ve isyanın içeriği hiç önemli
değildir. Özerk bir birey olmanın tek yolu egemenliği altında olduğuna inandığı
güç ve iktidara direnip muhalefet olmak ergenler için ilk kuraldır diyebiliriz.
Yani ergenin psiko-toplumsal açıdan birinci gelen problemi evde ebeveynine
okulda ise öğretmenlerine başkaldırmaktır. Ergenlere göre otoritenin kendisinden
talep ettiği şeyin tersini yaparak özerklik temin etmiş olacaklardır. 
Bu dönemde
güç ve otorite sahibi kişiler ergenin özerklik çabası adı altında sürdürdükleri
çatışmaları anlayışla karşılar; onun özerkliğini kabul eder ve ciddiye
alırlarsa bu süreç çok daha kolay atlatılır ve daha sonraki yaşamında sağlıklı
gelişimin belirtilerini sürer. Diğer bir yandan düşünce ve davranışlarıyla alay
edilen, dinlenmeyen, çocuk olarak dahi adam yerine konulmayan bir aile
ortamında yetişen ergenlerin böyle bir beklenti bir yana başkaldırma gibi bir
lüksleri dahi yoktur. Bu durumda son şansını kaybeden ergenler ileriki
yaşamlarında; büyük bir kimlik krizi ve bocalamasına girip başkalarının
peşlerinde dolaşan kendine ait fikirleri ve görüşleri olmayan bireyler olmaları
maalesef ki pek kaçınılmaz son olabilir. 
Aynı
zamanda amaç edinebilme, yönelebilme ve uygulayabilme yeteneği aramaya
çalışacaklardır. Burada da içerik önemli değildir. Otorite olarak görülen
kişiler bu uğraşı onaylamadıkları için olayın özüne değil içeriğine
takılmaktadır. Buda ciddi sorunlara yol açmaktadır. Hem başkaldırı hem uğraş isteyen
ergen aile tutumları dışında rol denemeleri yaparlar ve genellikle başarılı olunan
roller kalıcı olabilir. Aileler bu durumlar karşısında panikler ve ciddi
önlemler almaya başlarlar. 
Eğer olurda dostlarını
satarlarsa daha sonra kendilerini kaypak güvenilmez ve asla kimseye güvenmeyen
bireyler olduklarına inanırlar. Hele ki bu durum ortaya çıkarsa tüm sosyal
çevrelerinden dışlanırlar. Bu dönemdeki sırdaşlığı otorite gördüğü kişilerce anlayışça
karşılanır hatta desteklenir ve saygı duyulursa ergende sırdaşlık, güvenilirlik
ve sır saklama yetisi gelişir. Hem kendisi başkalarına güvenebilecek hem de
kendisine güven duyulduğundan emin olma formatını geliştirebilir. Hayata gerçek
manada başarılı olan bireyler ergenlik döneminde sırdaşlıkları öğrenmiş bu
sınavları başarı ile vermiş ve güvenilirliklerini kanıtlamış insanlardan
oluşur. Bu tip bireyler toplum tarafından saygı ile anılan, güvenilirlikleri
çok yüksek kişiler olabilirler. 
Ergenleri bu dönemde
rahatsız etmeden denetleyip saygı duyarsak ve öyle kabul ettiğimizi
hissettir-gösterirsek daha ılımlı yaklaşır ve önleri açarız. Bu yetileri
destekler ve kimlik oluşturma konusunda cesaretlendirirsek, geliştireceği
kimlik bu sefer gerçekten kendine özgü olur. Ruhsal açıdan sağlıklı ilerlediği
kimliğini zamanla doldurup güçlendirerek hayatın içinde en iyi şekilde var
olabilir. Geleceği ise bu fırsatları yakalayamayanlardan daha da iyi olması
muhtemeldir. 
